उस्ताद ज़ाकिर हुसैन – तबल्याचा जादूगार
उस्ताद ज़ाकिर हुसैन हे एक जागतिक कीर्तीचे भारतीय तबलावादक, संगीतकार आणि पर्कशनिस्ट आहेत. भारतीय शास्त्रीय संगीताचा वारसा जपत त्यांनी जागतिक पातळीवर भारतीय संगीताचा गौरव वाढवला आहे. तबल्याच्या क्षेत्रातील त्यांचे योगदान अमूल्य आहे आणि त्यांनी संगीत क्षेत्रात आपली स्वतःची वेगळी ओळख निर्माण केली आहे.
- महाराष्ट्र खातेवाटप 2024: देवेंद्र फडणवीस मंत्रिमंडळाची संपूर्ण यादी
- गरुड पुराणानुसार महापाप आणि त्यांच्या परिणामांची सखोल माहिती
- पुरुषांसाठी फिटनेस टिप्स | Fitness Tips for Men in Marathi
- मराठा आरक्षणासाठी ‘या’ तारखेपासून पुन्हा आमरण उपोषण – मनोज जरांगे पाटील यांची मोठी घोषणा
- उस्ताद ज़ाकिर हुसैन – तबल्याचा जादूगार
जन्म आणि बालपण
झाकिर हुसैन यांचा जन्म 9 मार्च 1951 रोजी मुंबई येथे झाला. त्यांचे वडील उस्ताद अल्लारखा हे स्वतः तबलावादक होते आणि पंडित रविशंकर यांच्यासोबत काम करत होते. झाकिर हुसैन यांना लहानपणापासूनच संगीताचे बाळकडू मिळाले. वयाच्या 3 वर्षांपासूनच ते तबल्याच्या तालावर कौशल्य दाखवत होते. वयाच्या 7व्या वर्षी त्यांनी औपचारिक शिक्षण सुरू केले आणि त्यांच्या वडिलांकडून तबल्याचे तंत्रज्ञान शिकले.
शिक्षण आणि संगीत प्रवास
झाकिर हुसैन यांनी संगीत शिक्षण घेत असतानाच मुंबई विद्यापीठातून पदवी पूर्ण केली. त्यांच्या वडिलांनी त्यांना केवळ तबल्याच्या तंत्रांची माहितीच दिली नाही तर त्यामध्ये आत्मा ओतण्याची शिकवणही दिली. किशोरवयातच त्यांनी अनेक संगीत कार्यक्रमांमध्ये सहभाग घेतला आणि भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या क्षेत्रात नाव कमावले.
संगीतातील योगदान
उस्ताद झाकिर हुसैन यांनी भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या कक्षेत राहून जगभरातील संगीतप्रेमींना भारतीय संगीताची ओळख करून दिली. त्यांनी शास्त्रीय संगीतातील अनेक महान कलाकारांसोबत जुगलबंदी केली, ज्यामध्ये पंडित रविशंकर, उस्ताद विलायत खान, अमजद अली खान यांचा समावेश होतो.
ते केवळ शास्त्रीय संगीतापुरते मर्यादित न राहता पाश्चिमात्य संगीत, जॅझ, आणि फ्युजन संगीतामध्येही अतुलनीय कामगिरी केली. त्यांनी “शक्ती” आणि “रिमेंबर शक्ती” या बँडच्या माध्यमातून भारतीय संगीताला एक नवा आयाम दिला.
जागतिक स्तरावर ओळख
झाकिर हुसैन यांनी अनेक आंतरराष्ट्रीय कलाकारांबरोबर काम केले आहे, जसे की जॉन मॅकलॉफलिन, मिकी हार्ट, आणि जॉर्ज हॅरिसन. त्यांनी “ग्रेटफुल डेड” या अमेरिकन बँडसोबतही काम केले आहे. त्यांनी “प्लेनेट ड्रम” या अल्बमसाठी ग्रॅमी पुरस्कार जिंकला, जो पर्कशन संगीताच्या क्षेत्रातील सर्वात मोठा सन्मान आहे.
सिनेसंगीत आणि अभिनय
उस्ताद झाकिर हुसैन यांनी हिंदी आणि पाश्चिमात्य चित्रपटांनाही संगीत दिले आहे. त्यांनी “अपहरण”, “इन कस्टडी”, आणि “व्हॅनप्रस्थ” यांसारख्या चित्रपटांसाठी संगीत दिले आहे. अभिनयाच्या क्षेत्रातही त्यांनी आपली छाप सोडली आहे. “हीट अँड डस्ट” आणि “द परफेक्शनिस्ट” यांसारख्या चित्रपटांमध्ये त्यांचा सहभाग होता.
पुरस्कार आणि सन्मान
उस्ताद झाकिर हुसैन यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनी गौरवण्यात आले आहे. काही प्रमुख पुरस्कार:
- पद्मश्री (1988)
- पद्मभूषण (2002)
- ग्रॅमी पुरस्कार (1992)
- कालिदास सन्मान
- संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार
व्यक्तिगत जीवन
झाकिर हुसैन यांचा विवाह 1979 मध्ये कॅथरीन पॅनेरोसोबत झाला, ज्या अमेरिकन नृत्यांगना आहेत. त्यांना दोन मुली आहेत – अंजली आणि इसाबेल.
प्रेरणादायक व्यक्तिमत्त्व
उस्ताद झाकिर हुसैन हे केवळ एक महान कलाकार नाहीत, तर भारतीय संस्कृतीचे दूतही आहेत. त्यांच्या तबल्याच्या गजराने संपूर्ण जगाला मंत्रमुग्ध केले आहे. त्यांच्या कलेतून त्यांनी संगीताच्या सीमारेषा पुसून टाकल्या आहेत आणि भारतीय संगीताला एका जागतिक मंचावर नेले आहे.
“संगीत ही केवळ कला नाही, ती आत्म्याशी जोडणारी साधना आहे” – उस्ताद झाकिर हुसैन.