संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा हरिपाठ – १७ वा अभंग: नामस्मरणाचे अलौकिक सामर्थ्य
१. प्रस्तावना: संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा हरिपाठ आणि १७ व्या अभंगाचे महत्त्व संत ज्ञानेश्वर महाराजांनी रचलेला हरिपाठ हा वारकरी संप्रदायाचा एक अविभाज्य भाग आणि भक्तांसाठी एक अनमोल आध्यात्मिक ग्रंथ आहे. वारकरी संप्रदायात नामस्मरणाला केंद्रस्थानी मानले जाते आणि हरिपाठ हे नामस्मरणाचे महत्त्व सामान्य जनांपर्यंत पोहोचवणारे एक प्रभावी माध्यम आहे. हा ग्रंथ भक्तांना नित्यनियमाने भगवंताच्या नामाशी जोडून ठेवतो, […]
संत तुकाराम महाराजांच्या ‘दुर्जनासि करी साहे’ या अभंगाचे सखोल विश्लेषण आणि कुसंगतीचे परिणाम
प्रस्तावना: संत तुकाराम महाराज आणि अभंगाचे महत्त्व संत तुकाराम महाराज हे १७ व्या शतकातील महाराष्ट्रातील एक महान संत कवी होते, ज्यांनी वारकरी संप्रदायाला एक नवी दिशा दिली. त्यांच्या अभंगवाणीतून त्यांनी समाजाला नैतिक, आध्यात्मिक आणि व्यावहारिक उपदेश दिला. त्यांचे अभंग हे केवळ काव्य नसून, ते लोकशिक्षणाचे प्रभावी माध्यम होते, ज्यातून त्यांनी समाजातील अंधश्रद्धा, दांभिकता, अनैतिकता आणि […]
संत तुकारामांचा अभंग: माया, ब्रह्म आणि विनम्रतेचा आध्यात्मिक मार्ग – एक सखोल दृष्टीकोन
परिचय: संत तुकाराम महाराज, १७ व्या शतकातील एक महान संत-कवी, यांनी आपल्या अभंगांद्वारे भक्ती आणि अद्वैत वेदान्ताचा एक अनोखा संगम घडवला. त्यांचे अभंग हे केवळ काव्य नसून, ते आध्यात्मिक मुक्तीचा सोपा आणि सर्वसमावेशक मार्ग दाखवणारे दीपस्तंभ आहेत. आज आपण त्यांच्या एका अत्यंत महत्त्वपूर्ण अभंगाचा सखोल अर्थ जाणून घेणार आहोत: “माया तें चि ब्रम्ह, ब्रम्ह तेंचि […]
संत ज्ञानेश्वरांचा हरिपाठ: १५ व्या अभंगाचे सविस्तर स्पष्टीकरण आणि दृष्टांत
हरिपाठ – संत ज्ञानेश्वर महाराज संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा हरिपाठ हा भक्ती, ज्ञान आणि वैराग्य यांचा संगम आहे. यात नामस्मरणाचे महत्त्व, समदृष्टीचा महिमा आणि आत्मज्ञानाची वाट सोप्या शब्दांत सांगितली आहे. आपण दिलेल्या पदांचे सविस्तर स्पष्टीकरण खालीलप्रमाणे: ॥ पंधरा ॥ एक नाम हरि द्वैतनाम दुरी । अद्वैत कुसरी विरळा जाणें ॥१॥ स्पष्टीकरण: या ओवीमध्ये संत ज्ञानेश्वर महाराज […]
निष्काम कर्मयोग आणि आसक्ती त्याग: संत तुकाराम महाराजांच्या ‘परिमळ म्हणूनी चोळूं नये फूल’ अभंगाचे विश्लेषण
परिमळ म्हणूनी चोळूं नये फूल । खाऊं नये मूल आवडतें ॥१॥ मोतियाचें पाणी चाखूं नये स्वाद । यंत्र भेदुनि नाद पाहूं नये ॥२॥ कर्मफळ म्हणुनी इच्छूं नये काम । तुका म्हणे वर्म दावूं लोकां ॥३॥ हा संत तुकाराम महाराजांचा एक महत्त्वाचा अभंग आहे, जो आपल्याला जीवन कसे जगावे, वस्तूंचा उपभोग कसा घ्यावा आणि कर्म कसे […]
सार्थ हरिपाठ – अभंग क्र. १
🙏 हरिपाठ – अभंग क्र. १ 🙏 देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी ।तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या ॥१॥हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा ।पुण्याची गणना कोण करी ॥२॥असोनि संसारीं जिव्हे वेगु करी ।वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदा ॥३॥ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिया खुणें ।द्वारकेचा राणा पांडवां घरीं ॥४॥ 🌿 ओवी १: “देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी, तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या” ✨ […]
५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय चौथा
श्रीगणेशाय नमः । ऐशी शिष्याची विनंती । ऐकोन सिद्ध काय बोलती । साधु साधु तुझी भक्ति । प्रीति पावो गुरुचरणी ॥१॥ ऐक शिष्यचूडामणी । धन्य धन्य तुझी वाणी । आठवतसे तुझ्या प्रश्नी । आदिमध्यावसानक ॥२॥ प्रश्न केला बरवा निका । सांगेन आतां तुज विवेका । अत्रि ऋषीचा पूर्वका । सृष्टीपासोनि सकळ ॥३॥ पूर्वी सृष्टि नव्हती […]
५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय तिसरा
श्रीगणेशाय नमः । येणेपरी सिद्ध मुनि । सांगता झाला विस्तारोनि । संतोषोनि नामकरणी । विनवितसे मागुती ॥१॥ जय जयाजी सिद्ध मुनी । तारक तू आम्हालागुनी । संदेह होता माझे मनी । आजि तुवा फेडिला ॥२॥ तुझेनि सर्वस्व लाधलो । आनंदजळी बुडालो । परम तत्त्व जोडलो । आजिचेनि दातारा ॥३॥ ऐसे श्रीगुरुमहिमान । मज निरोपिले त्वां […]
५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय दुसरा
श्रीगणेशाय नमः । त्रैमूर्तिराजा गुरु तूचि माझा । कृष्णातिरी वास करोनि वोजा । सुभक्त तेथे करिती आनंदा । ते सुर स्वर्गी पहाती विनोदा ॥१॥ ऐसे श्रीगुरुचरण ध्यात । जातां विष्णुनामांकित । अति श्रमला चालत । राहिला एका वृक्षातळी ॥२॥ क्षण एक निद्रिस्त । मनी श्रीगुरु चिंतित । कृपानिधि अनंत । दिसे स्वप्नी परियेसा ॥३॥ रूप […]
५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय पहिला
श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीकुलदेवतायै नमः । श्रीपादश्रीवल्लभाय नमः । श्रीनृसिंहसरस्वत्यै नमः । ॐ नमोजी विघ्नहरा । गजानना गिरिजाकुमरा । जय जय लंबोदरा । एकदंता शूर्पकर्णा ॥१॥ हालविशी कर्णयुगुले । तेथूनि जो का वारा उसळे । त्याचेनि वाते विघ्न पळे । विघ्नांतक म्हणती तुज ॥२॥ तुझे शोभे आनन । जैसे तप्त कांचन । […]