🙏 हरिपाठ – अभंग क्र. १ 🙏
देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी ।
तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या ॥१॥
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा ।
पुण्याची गणना कोण करी ॥२॥
असोनि संसारीं जिव्हे वेगु करी ।
वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदा ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिया खुणें ।
द्वारकेचा राणा पांडवां घरीं ॥४॥
🌿 ओवी १:
“देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी, तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या”
✨ सखोल अर्थ:
“देवाचं दार” म्हणजे काय? हे फक्त मंदिराचं दरवाजा नव्हे, तर भगवंताच्या कृपेचा प्रवेशद्वार – म्हणजेच नामस्मरण, भक्ती, आणि शरणभाव.
क्षणभर का होईना, जर कोणी त्या भावनेनं, त्या भक्तीनं देवाच्या दारी उभा राहिला – म्हणजेच चित्त आणि शरीरानं नम्र झालं, तर मोक्षाच्या चारही प्रकारांचा लाभ त्याला होतो.
🌼 चार मुक्ती म्हणजे काय?
- सालोक्य – भगवंताच्या लोकात वास.
- सामीप्य – भगवंताच्या जवळ असणं.
- सारूप्य – भगवंतासारखं स्वरूप.
- सायुज्य – भगवंतात एकरूप होणं.
हे चारही लाभ – केवळ क्षणभर श्रद्धेनं उभं राहिल्यानं होऊ शकतात, असं ज्ञानेश्वर महाराज सांगतात.
🌿 ओवी २:
“हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा, पुण्याची गणना कोण करी”
✨ सखोल अर्थ:
ज्ञानेश्वर महाराज द्विरुक्ती वापरतात – “हरि मुखें म्हणा” दोनदा सांगतात – हे जोरदार आवाहन आहे.
मुखानं ‘हरि’ म्हणणं – हे सर्वोच्च पुण्याचं कार्य आहे. एवढंच नव्हे तर त्यातून होणारं पुण्य अगणित आहे.
कोणतीही गणना त्याची नीट मोजू शकत नाही, कारण हरिनामात अनंत पुण्य, अनंत शक्ती आणि चैतन्य सामावलेलं आहे.
💡 व्यवहारात उपयोग:
फक्त मनानं विचार करणं पुरेसं नाही, मुखानं हरिनाम उच्चारणं हीच खरी भक्तीची सुरुवात आहे.
- सार्थ हरिपाठ – अभंग क्र. १
- संत तुकाराम महाराज अभंग क्र. २३
- ५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय चौथा
- ५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय तिसरा
- ५२ अध्यायी गुरूचरित्र – अध्याय दुसरा
🌿 ओवी ३:
“असोनि संसारीं जिव्हे वेगु करी, वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदा”
✨ सखोल अर्थ:
संसारात राहून – म्हणजेच स्त्री, पुत्र, कुटुंब, व्यवहार, नोकरी अशा गोष्टींमध्ये अडकलेलो असतानाही – आपली जिभ हरिनामामध्ये तत्पर असली पाहिजे.
वेदशास्त्र स्वतः हात वर करून सांगत आहेत की –
“हे मानवांनो, जिव्हेला हरिनामाचा वेग लावून घ्या!”
💡 महत्त्वाचा बोध:
संसार सोडून जंगलात जायची गरज नाही. घरातच राहून, कामं करत हरिनामाचं स्मरण केल्यासही मोक्ष शक्य आहे.
🌿 ओवी ४:
“ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिया खुणें, द्वारकेचा राणा पांडवां घरी”
✨ सखोल अर्थ:
ज्ञानेश्वर महाराज सांगतात – हे मी माझ्या मनानं सांगत नाही, तर महर्षी व्यास यांनी लिहिलेल्या महाभारतात याचं प्रमाण आहे.
कशाचं?
पांडवांनी हरिनामाचा, भक्तीचा, धर्माचा मार्ग स्वीकारला होता – म्हणूनच द्वारकाधीश श्रीकृष्ण स्वतः त्यांच्या घरी सेवकासारखा वावरत होता.
🌼 ऐतिहासिक उदाहरण:
कुरुक्षेत्राच्या युद्धात श्रीकृष्ण अर्जुनाचा सारथी बनतो – हीच त्या भक्तीची कमाल आहे.
✨ संपूर्ण हरिपाठाचा सारांश:
हरिनाम हेच भगवंताचं द्वार आहे.
क्षणभर मनोभावे नामस्मरण केल्यासही अनंत पुण्य आणि मोक्ष लाभतो.
जिभेला हरिनामाचा व्यसन लागलं पाहिजे – संसारात राहूनही.
भगवंत स्वतः अशा भक्तांच्या सेवेस तत्पर होतो, हे महाभारत दाखवून देतं.
📿 आजच्या जीवनातील उपयोग:
सकाळी ५ मिनिटं हरिनामस्मरण करा, मन शांत करा.
कुठेही असाल, काम करत असाल – हरि मुखे म्हणा.
हरिनाम ही शक्ती आहे, समाधान आहे, आणि मोक्षाचं द्वारही.